Zehra Değirmenci/Sibel Kahraman
BURSA – CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, Ticaret Bakanlığı’nın tavuk ihracatına getirdiği kısıtlamaları eleştirdi. Sarıbal, “Gıda fiyatlarını ihracat kısıtı getirerek önleyemezsiniz. Halkınızın gerçeklerini görüp o gerçekler üzerinden çözüm üretmek zorundasınız. Yani kısaca, bu iktidar gitmeden bu ülkeye ucuz gıdaya da insanca yaşama da onurlu bir yaşama da ne yazık ki kavuşamayacak. Sorun iktidardır. İktidar giderse her türlü sorun çözülecektir.” dedi.
CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, tavuk ihracatına getirilen ihracat kısıtlamasına dair CHP Bursa İl Başkanlığı’nda değerlendirmelerde bulundu. Sarıbal, şunları söyledi:
“Gıda enflasyonunun sorununu ihracat kısıtlamasıyla önleyemezsiniz. Ne yazık ki 22 yıllık AKP ve Saray iktidarı tarımda uyguladıkları yanlış politikalar ya da aslında kendileri için doğru politikalar uygulayarak, sermaye transferi yaparak üretimi değil, tüketimi, tüketimi de üretimle destekleyerek değil, ithalatı önceleyerek maalesef geldiğimiz noktada ihracat kısıtlamasına giderek gıda enflasyonunu düşürme çabasındalar.
“FİYATLARIN DÜŞMEYECEĞİ KESİN”
Şimdi yeni bir karar aldılar. Aldıkları kararla 1 Mayıs 2024 ile 31 Aralık 2024 tarihleri arasında beyaz et yani tavuk eti ihracatını kısıtladılar. Aylık 30 bin ton gibi olan ihracat, 10 tona düşürüldü. Toplam 80 bin ton beyaz et, tavuk eti ihracatı yapılacak. Peki ne kadar yapıyordu? Yıllara göre 500-600 bin ton civarında bir ihracat yapılıyordu. Üretimimiz ne kadar? 2.4 milyon ton civarında. Şimdi böyle baktığımızda yüzde 20 gibi bir ihracat vardı. Bu daha önceki yıllarda yüzde 30’lara kadar çıkmıştı.Peki bu tedbiri alarak beyaz et fiyatlarında, aynen kırmızı ette olduğu gibi, aynen süt ve süt ürünlerinde olduğu gibi fiyatların düşmeyeceği kesin.
“SEKTÖRÜ ÇÖKERTİR”
Şimdi bu iki alanda siz hiçbir tedbir almıyorsunuz. Dönüyorsunuz, bu tarafta 200-300 bin ton toplam beyaz et ihracatını kısarak fiyatların düşmesi konusunda bir tutum sergiliyorsunuz. Düşmez. Göreceli düşse bile sektörü çökertir. Bir, eğer kısıtlama uzun süre devam ederse ve piyasada psikolojik bir algı yaratılırsa tavuk üreticileri üretimden çıkarlar. Bunu büyük başta yaşadık. Bunun süt üreticilerinde yaşadık. Şimdi de beyaz ette yaşayacağız. Daha çok fason üretim yapılır bu sektörde. Fason üretimi yapanlar zaten çok az para kazanırlar. Bir şirkete ya da bir kuruma yetiştirirler bunu, kilo başı çok küçük bir ücretle çalışıyorlar. Küçük üreticilerin bu sistemde kalma şansı olmaz. Oysa ne yapmak lazım? Tam tersine üretimi arttırmak lazım. Arttırın. Üretime arttırdığınızda alıcı var mı, o da yok. Biraz önce söylediğiniz paradigma aslında temeli oluşturan iş. Neresinden bakarsanız bakın geliri arttırırsanız, tüketici de tüketirse o zaman bir ihtiyaç olacak. Şimdi bakıyoruz geçen yıldan bu yıla kadar 100 bin ton et üretiminde azalma var. Yani 2022’yle, 2023 arasında beyaz et üretiminde 100 bin ton gibi bir düşüş var.
“İHRACAT PAZARINI KAYBEDECEĞİZ”
Bir başka mesele ihracat pazarını kaybedeceğiz dedik, asıl önemlisi şu, bu ihracatçıların birçoğunun sözleşmeleri, anlaşmaları var. Yapmışlar bu anlaşmaları. Şimdi bütünüyle bu anlaşmalar iptal olacak. Bu ne demektir biliyor musunuz? İhracatta güvenilmeyen ülkeler konumuna gideceğiz. Yani güvensizlik, yeniden o pazarı oluşturabilmek, yeniden o pazara girebilmek gerçekten çok zor ve çok büyük bir emek, maliyet istiyor. Bütünüyle baktığımızda gerçekten aklımızın şaştığı bir karar bu.
“YÜZDE 10 KDV’Yİ KALDIRIN”
Peki ne yapmalı? Çok net söylüyorum. Beyaz et, süt, kırmızı et lüks ürün müdür? Kendinize göre ‘hadi gidelim de şuradan bir kilo beyaz et alalım mı dedik? Nedir, gıda hakkıdır. Temel haktır. Derhal hükümetin yüzde 10 KDV’yi kaldırması lazım. Hesap kitap meydanda, bir bütün tavuğun bugün maliyeti 60-70 lira civarında. Bunun elbette bir nakliyesi var. Elbette satan kurum, kasap, market ona bir maliyeti var. Hatırlarsınız, varlık çadırları kurdular, biz onlara yokluk çadırı diyoruz. Tarım Kredi Kooperatifleri marketleri açtılar. Et, Süt Kurumu var. Söylüyoruz, tam günüdür, Et ve Süt Kurumu, Tarım Kredi Kooperatifi mağazaları, marketleri, hükümet, tarım kredi kooperatifleri milyonlarca lirayı başka şirketlere, başka amacı dışı işlere harcayacağına kamu için gerektiğinde zarar etmeyi de becerebilmeli ama çiftçiye bunu ödetmeden. Derhal Et ve Süt Kurumu mağazaları, Tarım Kredi Kooperatifi mağazaları üretici noktalarında bu ürünleri alıp çok daha uygun fiyata satabilirler. Bu çok önemli bir iş. Ortada bir fiyat var ama bir de tüketicinin tükettiği fiyat var. Üç, denetim. Diyor ki ben 70 liraya satıyorum tavuğu. Ama aynı tavuk başka bir yerde 150-200 liradan bahsediliyor. Oysa üreticinin bundan haberi bile yok. Üreticinin ürettiği üründe bir yüzde 100-200 gibi bir kar yok. Bu aradaki kar mekanizması denetlenmeli. Bu yapılmalı. Siz denetimi yapmayacaksınız, mağazalarınızda özellikle dar gelirli ve yoksul için bir çözüm üretmeyeceksiniz, yarattığınız ekonomik bunalımı her türlü temel gıdanın üzerine koyduğunuz vergi üzerinden ikame edeceksiniz, sonra ‘ben ihracatı kısayım da, buradan acaba iç piyasayı baskılayayım da fiyatları ucuzlatabilir miyim’ diye konuşacaksınız.
“İKTİDAR GİDERSE SORUN ÇÖZÜLÜR”
Yani bütünüyle baktığımızda bütün bunlar iktidarın uyguladığı yanlış tarım politikalarından kaynaklanan bir sorundur. Bu kafayla, bu anlayışla, piyasada fiyatlar düşmeyecektir. Beyaz et fiyatları da, kırmızı et fiyatları da, süt ve süte dayalı ürünler de de fiyatlar düşmeyecektir. Çünkü hep aynı şeyleri yapıp farklı bir sonuç etmeniz mümkün değildir. Derhal iktidarın bu kafadan vazgeçip ciddi anlamda bahsettiğimiz girdi maliyetlerini dengeleyip, düşürüp halkın alım gücünü arttıracak yeni bir ücret politikasını hayata geçirmesi gerekmektedir. Bundan başka bir çözüm yoktur. Gıda fiyatlarını ihracat kısıtı getirerek önleyemezsiniz. Halkınızın gerçeklerini görüp o gerçekler üzerinden çözüm üretmek zorundasınız. Yani kısaca, bu iktidar gitmeden bu ülkeye ucuz gıdaya da insanca yaşama da onurlu bir yaşama da ne yazık ki kavuşamayacak. Sorun iktidardır. İktidar giderse her türlü sorun çözülecektir.”